پرسش‌های ادراک: پدیدارشناسی معماری

پرسش‌های ادراک: پدیدارشناسی معماری

پدیدارشناسی از اواخر دهه هفتاد میلادی با ترجمه‌ی آثار فیلسوفانی چون مارتین هایدگر، گاستون باشلار و موریس مرلوپونتی وارد عرصه‌ی معماری و شهرسازی گردید. افرادی چون کریستین نوربرگ شولتز، یوهانی پالاسما، کنت فرامپتون، دیوید سیمون، آلبرتو پرزگومز و استیون هال تحت تأثیر‌اندیشه‌های پدیدارشناسان فلسفی، این نحله‌ی فکری را وارد حوزه‌ی معماری نموده و مفاهیمی چون تقریب عینیت و ذهنیت، توجه به حواس انسانی، بازگشت به خویشتن‌اشیاء و تجربه‌گرایی را مطرح کرده‌اند. پدیدارشناسی معماری در راستای نگرش به معماری از طریق تجربه‌ی آگاهانه به‌واسطه‌ی ادراکات حسی، به حضور وجودی انسان در جهان توجه دارد؛ موضوع مورد پژوهش در این عرصه بر پایه‌ی مشاهدات کیفی از فضای انسان‌ساخت و تجارب حسی و بازنمایی‌های ذهنی حاصل از مواجهه‌ی وی با فضای زیستی است. تجربیات ادراکات چند حسی در عرصه‌ی پدیدارشناسی به دلیل حضور نظام بصر ـ محور از زمان رنسانس و با پیدایش علم پرسپکتیو مورد توجه قرار گرفته که منجر به ایجاد نظام سلسله مراتبی در حواس انسانی و نادیده انگاشتن سایر حواس در قیاس با حس بصری در فرایند ادراک گردیده است. ماحصل معماری مدرن و پس از آن نیز عدم توانایی مکان در فراهم آوردن محتوای لازم برای باشیدن انسان‌ها بوده است. لذا از آن جایی که تنها عامل ارتباطی انسان با محیط پیرامون، از طریق حواس شکل می‌گیرد، پرسش از ساز و کار حواس انسانی در فرایند ادراک محیط، بسیار بااهمیت جلوه می‌نماید. پرسش‌های ادراک شماره‌ی ویژه‌ی نشریه‌ی ژاپنی A+U است که در سال ۱۹۹۴ به چاپ رسیده است و با توجه به اهمیت موضوع مجدداً در سال ۲۰۰۷ در قالب این کتاب انتشار یافته است. این نوشتار، یکی از مهم‌ترین تألیفات سال‌های اخیر در عرصه‌ی نظریه معماری است و توسط محققان برجسته‌ی معماری، استیون هال، آلبرتو پرز-گومز و یوهانی پالاسما به صورت سه نوشتار مجزا که به لحاظ موضوعی به هم‌پیوسته‌اند، به رشته‌ی تحریر درآمده است: هرکدام سعی در تشریح نقشی دارند که ادراک انسانی و تجربه‌ی پدیدارشناسانه، در معماری ایفا می‌کند.

آنچه سه معمار-مؤلف در کتاب “پرسش‌های ادراک: پدیدارشناسی معماری” مطرح کرده‌اند، پاسخی است به پرسش از انحای شناخت فضا، ادراک تام آن به کمک تجربۀ حسی، به‌یادآوری خاطرات در بستر فضا و سهم خیال و تخیل در بازآفرینی فضایی که کیفیت زندگی را تعالی بخشد. کتاب پیش روی، شامل شش فصل است؛ مقاله‌ای از آلبرتو پرز-گومز که در آن نویسنده با بیانی عمیق و علمی، هر چند با نگارشی دشوار، در مروری تاریخی به اهمیت مفهوم فضا پرداخته و به نوعی بیان مسأله کتاب را به دوش می‌کشد. پس از آن، مقاله‌ای از یوهانی پالاسما و دو مقاله از استیون هال که در سال‌های مختلف منتشر کرده بودند. فصل دیگر تحت عنوان “حوزه‌های پدیداری” به قلم استیون هال است که ابزار‌های کیفیت‌ساز فضای ساخته‌شده را در اختیار می‌گذارد. در انتها نیز پروژه‌هایی از استیون هال به صورت نقشه، ماکت و تصاویر پس از ساخت ضمیمه شده‌اند. 

کتاب توسط دو مترجم به فارسی برگردان و چاپ شده که از طریق لینک‌های زیر میتوانید خریداری کنید:

  1. انتشارات پرهام نقش 
  2. انتشارات فکر نو